Kırkpınar deyince akıllara gelen isimler yıllar geçse de er meydanlarında hürmet, hürmet ve dua ile anılmaya devam ediyor.
Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nin efsaneleşen pehlivanları, namlarıyla isminden kelam ettirirken, genç güreşçilere de rol model oluyor.
Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nin 660. randevusu 9 Temmuz Cuma günü Sarayiçi Er Meydanı’nda başlayacak. Minik atletlerin peşrevleri sonrası güreşe tutuşmalarıyla start alacak tertip, pazar günü başpehlivanın seçilmesine kadar devam edecek.
Üç bine yakın pehlivanın ter dökeceği dualı çayırda kispeti giyen her sportmen, isimleri hala hürmetle anılan efsaneleri anarak güreşe tutuşacak.
Kimi vakit cazgırın manisinde lisana gelen, kimi vakit bir pehlivanın duasında anılan “Rakipsiz” Kel Aliço, “Cihan pehlivanı” Koca Yusuf, “Sultanın aslanı” Adalı Halil, “Yenilmez” Kurtdereli, isimleri Kırkpınar’da ölümsüzleşen efsanelerden.
Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu’nun Meydan şiirinde “Şu yeryüzü er meydanı. Gönül sevmez her meydanı. Yüreksize yorgan döşek. Koç yiğide ver meydanı.” mısralarıyla ölümsüzleşen Türk güreşçilerinin yiğitlikleri, hala lisandan lisana anlatılmaya ve her biri farklı bir özelliğiyle aldığı namı salmaya devam ediyor.
Kırkpınar’ın yanı sıra dünyadaki güreşleriyle efsaneleşmiş isimler şöyle:
– Kel Aliço:
1844 yılında Plevne’de doğdu. Deliorman bölgesinin sert havasıyla güçlenen Kel Aliço, Kırkpınar’da estirdiği hava nedeniyle sarayın dikkatini çekti.
Sultan Abdülaziz’in pehlivanı Kavasoğlu İbrahim’e iyi bir rakip bulunması hedefiyle başlatılan çalışmayla saraya gitti, güreşteki mahareti sayesinde saray başpehlivanı oldu. Kel Aliço, padişah Abdülaziz ile de güreşti.
Kırkpınar’da başpehlivanlığı 27 kere üst üste kimseye kaptırmadı. “Ustaların ustası” namıyla bilinen Kel Aliço, Kırkpınar’da fenomen olan efsanelerin en ünlüsüdür. İnatçılığı, acımasızlığıyla bir namı da “Gaddar” olan Kel Aliço, el ense ve tırpan ustasıdır.
Çırağı Koca Yusuf’un meydan okumasıyla son meydana çıkışında Kel Aliço’nun yaşı 70, çırağı Koca Yusuf’un yaşı ise 45’ti. Yaşına karşın uzun müddet güreş tuttuğu çırağını yendi. Koca Yusuf’un elini öpmesi ile güreşte jübilesini o gün yaptı.
Saçının azlığından nedeniyle “Kel”, güreşteki sertliği nedeniyle de “Gaddar” olarak isminle Aliço, 75 yaşında daha sonra ismi verilecek İpsala’nın Kel Aliço Pehlivan köyünde vefat etti.
-Koca Yusuf:
Kuzey Bulgaristan’ın Şumnu kentinde 1857 yılında doğdu. Atadan güreşçi Yusuf pehlivan, Dursun pehlivan ve Kel İsmail’den birinci güreş eğitimini aldı.
Kırkpınar’ın rekoru kırılamayan başpehlivanlarından Kel Aliço ile güreşinde berabere kaldı. Kırkpınar’a birinci defa 1882 yılında katıldı.
Namı arttıkça hem Fransa hem de Amerika’da güreşlere davet edildi. Orada da meydanı rakiplerine dar eden Koca Yusuf, 1898’de Amerika’daki güreşten dönerken bindiği geminin Sable Adası’nda batması sonucu ömrünü yitirdi.
“Türk üzere güçlü” kelamı Koca Yusuf’un güreşlerini seyreden Fransızların tabirleri ortasına girdi.
– Adalı Halil:
Bugün Yunanistan hudutlarındaki Adaiçi köyünde 1866 yılında doğan Adalı Halil, harman yerinde akranlarını yenerek başladığı güreşinde evvel köy düğün meydanlarında daha sonra da Kırkpınar meydanında uzunluk gösterdi.
Kel Aliço’yla 5,5 saat yaptığı güreş, kendisine Aliço’nun çırağı olması noktasında muvaffakiyetin kapısını araladı.
Kel Aliço’dan öğrendiği taktiklerle hem yurt içi hem yurt dışında meydanı rakiplerine dar etti, 18 kere Kırkpınar başpehlivanı oldu.
“Sultanın aslanı”, “Edirne aslanı” unvanları yakıştırılan Adalı Halil, Koca Yusuf’un estirdiği deniz çok namı devam ettirdi. Paris ve Viyana’daki ünlü güreşlerinin yanı sıra, Şikago’da rakibinin kemiğini kırmasıyla daha da ünlendi.
-Kurtdereli Mehmet:
Kurtdereli Mehmet, Osmanlı topraklarından olan şimdilerde Bulgaristan sonlarındaki Tırnova’da 1872 yılında doğdu.
Adalı Halil ve Kara Osman’ı 1899 Kırkpınarı’nda yenerek başpehlivan oldu. Kurtdereli Mehmet, Avrupa’da da güreşti ve dünya şampiyonu oldu.
Sultan 2. Abdülhamit ve Sultan Mehmet Reşat’ın madalya ile ödüllendirdiği Kurtdereli, 1911 yılında Taksim Talimhane Güreşleri’nde rahatsızlıklarına karşın İngiliz, Hollanda ve Macar güreşçileri yenerek “Cihan şampiyonu” unvanını kazandı. Son güreşlerini bu yılda yapan Kurtdereli, kispetini Kabe’ye bir pehlivan aracılığıyla yollayıp er meydanlarından çekildi.
Güreşten sonra başhakemlik yapan Kurtdereli’nin Anadolu Ajansı’na verdiği mülakatta “Güreşirken bütün Türk milletini ardımda hisseder ve onun onurunu korumak için her şeyi yapardım. Güya bütün Türk milletinin kuvvetinin gerimden dayandığını hissederdim.” tabirlerini kullandı.
Büyük Başkan Mustafa Kemal’in bu röportajı okuduktan sonra yazdığı övgü dolu mektubu ve 1000 lira para mükafatı bulunan zarf Kurtdereli’ye, Salih Bozok ve Kılıç Ali vasıtasıyla ulaşır.
Kurtdereli ise Atatürk’ün mektubunu göz yaşlarıyla okur.
Ünlü bu pehlivanların dışında iri cüssesiyle anılan Filiz Nurullah, Hergeleci İbrahim, Çolak Mümin Molla, Er Sultan, Filibeli Kara Ahmet, Hançoğlu İbrahim, İpçi Hüseyin, Kara Ahmet, Katrancı Mehmet, Kavasoğlu İbrahim, Kazıkçı Kara Bekir, Nakkaşlı Eyüp, Şamdancıbaşı Kara İbo da hala güreş taktikleri ve kişilikleriyle güreş topluluğunda konuşulan isimlerden.
Sporx